Số 113: Nên hỏi: TẠI SAO hoặc THẾ NÀO (Why or How)?

Số 113: Thức Ăn Nhanh cho Tâm Hồn (The Fast Food for The Soul) by Fr. Quảng Trần, C.Ss.R., on Friday, December 28, 2017

“Vì đối với Thiên Chúa, không có gì là không có thể” (Luke 1: 37)

Nên hỏi: TẠI SAO hoặc THẾ NÀO (Why or How)?

Đứng trước một vấn nạn của cuộc sống chúng ta hay đặt câu hỏi: tại sao (why), thế nào (how), do đâu (where), khi nào (when), cái gì (what/which). Ta vẫn nghe nói: nếu đã đặt được câu hỏi thì ắt sẽ tìm ra được câu trả lời. Tuy nhiên, cách đặt câu hỏi cũng vô cùng quan trọng và nếu cùng một vấn đề mà cách đặt câu hỏi khác nhau sẽ dẫn đến những hệ luỵ khác nhau trong cuộc sống.

Kinh Thánh kể rằng để thực hiện chương trình cứu độ nhân loại, Thiên Chúa mời gọi con người cộng tác với Ngài trong công trình cứu độ của Ngài. Đến thời kỳ viên mãn, Thiên Chúa đã sai cùng một sứ thần của Ngài đến với ông Dacaria và Đức Trinh Nữ Maria ở những thời điểm khác nhau. Tuy nhiên, tư tế Dacaria và Trinh Nữ Maria có sự phản ứng khác nhau trước cuộc thần hiện của thiên sứ của Thiên Chúa, và vì thái độ phản ứng khác nhau nên đưa đến những hệ quả khác nhau. Dacaria đã đặt câu hỏi: tại sao, còn Trinh Nữ Maria lại đã đặt câu hỏi: thế nào.

- Tư tế Dacaria đã đặt câu hỏi “tại sao”: Câu hỏi tại sao thường được đặt ra để truy tìm chân lý cho một vấn đề, một sự kiện. Tuy nhiên đứng trước huyền nhiệm về con người và Thiên Chúa chúng ta không nên đặt những câu hỏi “tại sao.” Vì lẽ, đứng trước huyền nhiệm liên quan đến con người hay Thiên Chúa thì không có lý do nào có thể trả lời thoả mãn được. Dùng lý trí mà lý luận huyền nhiệm về con người và Thiên Chúa luôn là không đầy đủ, luôn thiếu sót và ngoài khả năng của lý trí. Tôi có thể lý giải nguyên do trực tiếp hoặc gián tiếp của một tai nạn, hoả hoạn, nhưng tôi chẳng thể nào giải thích được đâu là lý do của một tình thương hay lòng hận thù. Vì tình thương và hận thù nó liên quan đến con người, và chứa chất bên dưới muôn vàn lý do sâu xa ẩn chứa từ thủa xa xăm nào đó, từ nền văn hoá dân tộc, từ gia đình... Câu hỏi tại sao thường ẩn chứa cái tôi của chủ thể đưa ra câu hỏi này hướng về chủ thể khác, ít khi là sự cảm thông, tìm hiểu, mở ra với ngôi vị khác. Cái tôi chiếm rất nhiều trong cách phản ứng của tư tế Dacaria trước việc thiên thần truyền tin cho ông. Chính cái tôi đã làm cho ông bị câm. Câm có nghĩa là làm mất đi khả năng truyền đạt, không có khả năng nói, không có khả năng đối thoại nữa. Câu hỏi TẠI SAO nếu được đặt trong việc truy tầm lý do liên quan đến ai đó thương là bịt lối, chặn đứng tương quan giữa hai ngôi vị. Ta nên tránh câu hỏi Tại Sao.!

- Câu hỏi “thế nào” của Trinh Nữ Maria: Câu hỏi “thế nào” là câu hỏi không mang tính chặn họng người khác, không mang tính chặn lối đi,  tạo cho người khác cơ hội trình bày ý định của họ. Khi thiên sứ truyền tin cho Trinh Nữ Maria, vàđứng trước việc nan giải Mẹ đã hỏi “việc đó xảy ra thế nào được, vì tôi không biết đến việc vợ chồng” (Lk 1: 34). Thiên sứ của Thiên Chúa đã giải thích cho Mẹ ý định của Thiên Chúa. Mẹ đã xin vâng. Mẹ đã mở ra cho chương trình của Thiên Chúa, vì thế “quyền năng của Đấng Tối Cao sẽ rợp bóng trên Mẹ” (Lk 1: 35).

Đứng trước những huyền nhiệm của cuộc đời như bệnh tật, những tai ương hoạn nạn, những đổ bể trong các mối tương quan với người khác, chúng ta đừng dừng lại chỉ ở lý trí đặt câu hỏi: tại sao và tại sao lại xảy đến cho ta, mà HÃY DỪNG LẠI TRONG GIÂY LÁT, rồi tiến xa hơn đặt câu hỏi THẾ NÀO tôi giải quyết những khó khăn này? Đứng trước những huyền nhiệm yếu đuối của thân phận con người, tội lỗi của người khác… ta đặt câu hỏi: làm thế nào để tôi sống với người đó? Đứng trước những nan giải của kiếp người ta đừng đặt câu hỏi: tại sao, mà nên đặt câu hỏi thế nào, và rồi, xin ơn Chúa giúp giải quyết. Charles R. Swindoll đã viết “Cuộc đời chỉ có 10% những gì xảy đến cho bạn, nhưng đến 90% là do bạn phản ứng thế nào với nó” [“Life is 10% what happens to you and 90% how you react to it”].

Suy nghĩ và hành động: Nếu Swindoll nói đúng thì phản ứng lại cách nào đối với những vấn nạn trong cuộc sống, với những người khác chiếm đến 90% những gì xảy ra trong cuộc sống của chúng ta. Vậy tôi sẽ phản ứng thế nào đối với một người chồng: say xỉn, nóng tính…, hay một bà vợ nói thiên thu bất tận, càm ràm liên hồi…, hay một đứa con đi hoang, phá phách, không chịu học hành… Ước mong năm 2018 sắp tới, tôi biết đặt câu hỏi: Thế Nào nhiều hơn hầu có thể mở lối đi vào huyền nhiệm đời người khác nhiều hơn nữa, và nếu đứng trước những vấn nạn của cuộc sống ta biết mở lòng cho Thiên Chúa “vì đối với Thiên Chúa, không có gì là không có thể” (Luke 1: 37).

(Lk 1: 26- 38), Mùa Vọng ngày 20 tháng 12.