Bài Lời Chúa 062

Nói xấu nói hành

Trích sách Dân số, ch.22

Trên đường tiến về Đất Hứa, một ngày kia, dân Israen đi đến gần xứ Mô-áp. Vua dân ấy tên là Ba-lắc, vì sợ Israen đánh chiếm đất mình, nên mướn một thày phù thủy tên là Ba-lam để tuyên lời trù ẻo, nói xấu dân Israen. Nhưng Thiên Chúa sai Thần Sứ hiện ra bảo ông :

-     Ngươi chỉ được nói điều gì Ta truyền cho ngươi !

Sáng sớm, chỗi dậy, Ba-lam thắng lừa lên đường, với ý định ngấm ngầm làm trái ý Chúa, mà làm theo ý vua Ba-lắc đã mướn ông với nhiều tặng vật quí báu. Bừng bừng nổi giận vì ý xấu đó, Thần Sứ Chúa đứng trên đường chặn lối, gươm trần cầm tay. Con lừa ông cưỡi thấy vậy rẽ xuống đồng, nhưng Ba-lam đánh nó, bắt phải lên đường cũ. Lần này, con lừa tránh né Thần Sứ, thì đi sát bờ tường, ép chân Ba-lam vào tường. Ba-lam tức giận, lại đánh lừa. Cuối cùng, không biết tránh bên nào, nó phục xuống trước Thần Sứ, Ba-lam nổi nóng, dánh nó dữ tợn. Thiên Chúa cho lừa mở miệng nói:

-     Tôi đã làm gì để ông đánh đập tôi ba lần như thế ?

Ba-lam hét lên :

-     Mày đáng tội ! Phải chi tao có thanh gươm nơi tay, tao đã giết mày !

-     Tôi không phải là con lừa ông đã cưỡi suốt đời ư ? Đã bao giờ tôi có thói làm cho ông như thế chưa ? Hãy nhìn mà coi : ai đã chặn đường tôi ?”.

Thiên Chúa mở mắt cho Ba-lam thấy Thần Sứ, cầm gươm đứng trước mặt. Hoảng sợ, ông vội sấp mình xuống đất. Thần sứ Yavê phán :

-     Ta xuất hiện chống lại ngươi, vì ngươi lên đường làm nghịch ý Ta. Giả như con lừa không tránh né mặt Ta ba bận, thì chính ngươi đã bị Ta giết !

-     Tôi có tội... nếu điều tôi sắp làm không đẹp mắt Ngài, thì tôi xin trở về !

Thần Sứ phán :

-     Không ! Ngươi cứ đi ! Nhưng chỉ phải nói những lời Ta truyền cho ngươi...

Phán xong, Thần Sứ biến đi... Ba-lam tiếp tục đi đến nơi núi cao, từ trên đó nhìn xuống, thấy dân Israen ở dưới thung lũng, và ông đã mở miệng tuyên các lời chúc lành mà Thiên Chúa đặt vào miệng ông, thay vì trù ẻo, nói xấu như trước kia định làm.

*   Đó là Lời Chúa ! - Tạ ơn Chúa !

Suy niệm Lời Chúa

Rõ ràng, Thiên Chúa không muốn ta nói xấu về người khác. Qua câu chuyện rất cổ và bình dân của Kinh Thánh, ta thấy Thiên Chúa xuất thân chận lại ý đồ xấu xa của Ba-lam. May mắn cho ông là con lừa biết tránh né - ý muốn nói con lừa còn biết sợ Chúa, không dám cứ đưa chủ đi con đường tội lỗi - chứ không thì Ba-lam đã bị giết. Cuối cùng, Chúa đặt vào miệng ông những câu chúc lành, buộc ông nói ra : Thiên Chúa muốn dạy con người phải nghĩ sự tốt, nói sự lành cho người khác, nếu không sẽ bị trừng phạt nặng nề. Cùng với bài Lời Chúa đây, ta nối tiếp bài học kỳ trước về những tội phạm đến danh dự người khác.

•              Tội xúc phạm trực tiếp danh dự và bản thân người khác bằng cách sỉ vả, lăng nhục, chế nhạo : Các sách Tin Mừng đã kể lại bao điều sỉ nhục và lăng mạ Chúa Giêsu, nhất là hồi Thương Khó. Nhắc sơ qua thế đã đủ, chẳng cần phải dài dòng. Có điều ta nên chú ý là việc sỉ vả, lăng nhục người khác chính là do lòng ghét người đó, nếu dám giết thì giết ngay, còn không dám giết thì sỉ vả, lăng nhục để hả cái giận, cái căm thù của lòng mình. Nọc độc ở chỗ đó : ở trong lòng mà ra.

•              Cũng còn một cách khác làm người ta tổn thương danh dự, song một cách tiêu cực và thụ động, đó là từ chối những dấu kính trọng cần có đối với ai ta phải kính hoặc từ chối không chào hỏi họ : Đây không có ý nói đến tính vì mắc ở, rụt rè không chào hỏi, hoặc không tỏ ra kính trọng người đáng kính, song nói đến sự cố tình làm vì ngạo nghễ, vì khinh miệt... Chẳng hạn đi ngoài đường, gặp người bậc trên mà kênh kênh, tỏ dấu khinh bỉ không chào, không kính.

•              Cũng còn thêm một tội xúc phạm thanh danh, đó là khi không có lý do cần thiết mà mình tìm cách moi móc, khám phá những tội hoặc tính xấu - cho dù có thật - của người khác.

Ở trên nói, không có lý do cần thiết, không được moi móc tội lỗi hoặc tính xấu. Vậy lý do cần thiết là gì ?

a/  Lý do sửa lỗi : Tội lỗi và tính xấu là những cái làm mất danh dự con người hơn cả ; do đó, người ta ai cũng muốn che giấu đi. Bởi vậy, việc sửa lỗi cho người ta là chính để bảo vệ danh dự họ. Có người làm điều xấu cho dù biết là xấu, cũng có người làm vì không biết là xấu, hoặc biết mà không có can đảm sửa lại. Cho nên ở sách Tin Mừng Mt 18.15tt, Chúa dạy có bổn phận sửa lỗi anh em, làm sao cho họ biết mình không ác ý và muốn bảo vệ danh dự cho họ, mình không phán xét hay coi khinh họ. Vậy, lần đầu tiên, phải đến riêng một mình với họ. Nếu không thành công, lúc ấy mới được bộc lộ ra cho một hay hai người thân thiết, hoặc bạn thân, hoặc cha mẹ, bà con... Mục đích nhờ hai người ấy dùng uy tín hay tài khéo thuyết phục họ...

b/  Lý do ngăn ngừa sự lỗi : Chẳng hạn khi có kẻ bất lương đang sắp làm hại ai, ta khôn khéo bảo cho kẻ ngay thật, kẻo họ bị ăn cắp, bị lừa đảo, hoặc khi phải ngăn kẻ đơn sơ khỏi bị lôi cuốn vào đàng xấu, lây tính xấu... Những lúc ấy, ta buộc lòng phải nói sự xấu hoặc tội của kẻ gian ra để người ta tránh.

•              Đồng lõa : Đây là điều người ta ít lưu ý : Sẽ không có hay sẽ bớt những tội nói xấu, vu khống... rất nhiều, nếu không có ai nghe những lời độc địa ấy cách vui thích. Kinh Thánh nói :

“Không củi thì lửa tắt,

  Không người thèo lẻo,

  cuộc cãi lộn chẳng còn” (Cn 26.20).

Giống như kẻ oa trữ đồ gian phi cũng đồng tội với kẻ ăn trộm, thì cũng thế, kẻ thích nghe nói hành cũng đồng tội như kẻ nói hành. Vì thế, có câu ngạn ngữ Tây phương như sau : “Kẻ nói hành có ma quỉ trên lưỡi, còn kẻ nghe có ma quỉ trong tai”.

Lần kia, có kẻ nói hành, bị một người ở đó nói thẳng vào mặt : “Cấm phóng uế ở đây !”. Người ấy đã không muốn mình thành đồng lõa, nên đã phản ứng như thế.

•              Đền bồi, bồi thường : Tây phương có câu ngạn ngữ :

“Mất tiền của, mất ít

  Mất danh dự, mất lớn lao

  Mất Thiên Chúa, mất tất cả”.

Không có tên ăn trộm nào làm người ta nghèo đi cho bằng kẻ làm mất danh dự người ta. Chưa ai có thể tính hết được bao nhiêu thảm họa đã xảy ra do miệng nói hành, do miệng vu oan giá họa. Ta còn nhớ chuyện ông Giuse bị bà vợ quan Po-ti-pha bên Ai cập vu oan... Có biết bao người phải tù tội hàng chục năm, có nhiều người đã mất mạng chỉ vì có kẻ vu oan, nói xấu, sàm tấu...

Vậy, làm thiệt hại to lớn như thế mà không phải đền bồi sao ? Có, và phải bồi thường lớn lao hơn vì mất danh dự là mất nhiều hơn mất của cải, câu ngạn ngữ nói trên đã làm chứng. Mà ở điều này, ngay cả nhiều Kitô hữu cũng không bao giờ biết đền bồi, vì nghĩ rằng xong chuyện rồi thì thôi. Đâu có được ! Làm hại thì phải bồi thường.

Điều khốn đốn nhất là làm hại của cải, bồi thường thì dễ, còn đền bồi danh dự mới vô cùng khó khăn.

•              Nhiều khi bắt đầu chỉ là một câu nhỏ nhẹ rỉ tai bà bạn, nhưng từ đó điều xấu được truyền lan ra như một đám cháy rừng. Chỉ cần một tàn thuốc, một que diêm, mà cháy cả trăm nóc nhà. Xét như thế, gia đình ta càng cần phải tránh tội nói xấu, nói hành, vu oan giá họa như tránh rắn độc. Phải thật lòng khiêm nhường mà nhận rằng chỉ có Thiên Chúa mới sửa chữa nổi tất cả sự tai hại mình đã gây ra. Chỉ mình Ngài mới phục hồi danh dự lại cho nạn nhân. Còn phần kẻ là tác giả sự thiệt hại, phải cố gắng hết khả năng mà đền bồi sự thiệt hại ấy.

•              Trong trường hợp nói xấu, vu oan : Rút lời, nói lại là điều không còn kịp nữa, vậy phải làm sao ? Hãy phàn nàn vì đã nói, rồi khéo léo đề cao các việc tốt, các tính tốt, các công lao của nạn nhân trước những ai đã nghe mình nói xấu.

•              Trong trường hợp sỉ nhục, lăng mạ : Buộc phải có lời xin lỗi. Trong nhiều trường hợp, lời xin lỗi này có thể được thay thế bằng một việc biểu lộ rõ ràng sự tôn trọng đối với nạn nhân : thế cũng đủ.

Việc xin lỗi nói trên, hay phục hồi danh dự cũng phải làm công khai, nếu đã nói xấu họ công khai. Giáo dân Việt Nam hãy nhớ cách riêng tránh tội chỉ trích gay gắt, sỉ nhục hoặc phỉ báng hàng giáo sĩ, đặc biệt các linh mục. Hãy nhớ tích bà My-ri-am, chị ông Môsê, đã dèm pha, xúc phạm danh dự và chức vụ ông, tức khắc bị trừng phạt nặng nề, vì có Lời Chúa dạy : “Chớ đụng tới kẻ Ta đã xức dầu”. Hồi trước, tội công khai sỉ nhục ấy bị dứt phép thông công, tức là vạ tuyệt thông.

Cuối cùng, ta hãy suy nghĩ điều này : Thiên Chúa đã phán xét rất nghiêm thẳng những kẻ bỏ lơ không giúp miếng cơm, manh áo cho những người hèn mọn, nghèo khó : “Hỡi phường bị chúc dữ ! Hãy xéo đi xa Ta mà vào lửa đời đời đã dọn sẵn cho ma quỉ và bộ hạ của chúng, vì xưa Ta đói khát, các ngươi không cho ăn uống, trần truồng đã không cho áo mặc...” ; thì huống chi Ngài sẽ phán xét nặng nề hơn biết bao kẻ vì không giữ mồm giữ miệng đã phá hoại cuộc đời của một con người khi làm mất thanh danh họ, có khi còn phá hoại hạnh phúc của cả gia đình nữa !

Tích truyện

Xưa có một vị tướng, sau khi đánh chiếm được một nước kia, liền ra công tiễu trừ hết mọi đồ đảng, vây cánh của địch. Nhân dịp ấy, có một ông quan của triều đình đó, muốn lập công liền cáo tội quan nọ, quan kia. Sau khi các quan đó bị trảm quyết rồi, ông nọ tưởng mình sẽ được trọng dụng và lĩnh thưởng. Ai dè, ông tướng quát bảo võ sĩ đem hắn ra chém. Nghe hắn kể công lao, vị tướng đáp :

-     Kể ra thì ngươi cũng có chút công. Nhưng so với tội của ngươi, thì chẳng thấm vào đâu ! Đó là cái tội phản bạn : Nếu các quan là bạn ngươi, mà ngươi không ngượng miệng cáo tội, đến nỗi họ phải chết, huống hồ là Ta - kẻ xa lạ với nhà ngươi. Xảy ra chuyện gì, chắc ngươi không ngại tố cáo ta. Thôi, ta giết ngươi trước đi cho khỏi mang họa về sau !

Nói xong sai chém đầu, đem đầu bêu giữa chợ làm gương cho kẻ ác mồm ác miệng.